Wydatki na dzieci są często istotnym elementem domowego budżetu. Dzieci szybko rosną i konieczna jest intensywna, częsta wymiana garderoby. Ponadto edukacja także może być kosztowna, szczególnie jeżeli korzystamy z placówek niepublicznych. W polskim systemie prawnym istnieje kilka świadczeń finansowych przysługujących na dzieci, a w tym artykule przedstawimy opis najpopularniejszych oraz wyjaśnienie często spotykanych problemów i niejasności. Bezpośrednim impulsem do napisania tego artykułu jest nowe świadczenie finansowe na dziecko – Rodzinny Kapitał Opiekuńczy.
Najważniejsze świadczenia finansowe na dziecko to:
- Rodzinny Kapitał Opiekuńczy
- Rodzina 500 +
- Dobry Start
Świadczenie Rodzinny Kapitał Opiekuńczy
Nowe świadczenie finansowe dostępne od 1 stycznia 2022 r.
Opis świadczenia RKO
Pełne świadczenie polega na wypłacie 12 tysięcy PLN w 12 lub 24 miesięcznych transzach – do wyboru przez rodzica. Pełne świadczenie przysługuje wtedy, gdy spełnione są wszystkie warunki opisane w poniższym punkcie. Jeżeli podczas obowiązywania programu, warunki zostaną spełnione tylko przez pewien czas, to zostanie wypłacona proporcjonalnie pomniejszona kwota. Przykładem może być dziecko, które w trakcie wprowadzenia programu ma już 30 miesiąc życia a nie 12, od którego można już starać się o dofinansowanie z projektu. Innym przykładem może być złożenie zbyt późno wniosku, tak że obejmie on tylko część świadczenia.
Kiedy przysługuje świadczenie?
Przysługuje po łącznym spełnieniu poniższych warunków:
- co najmniej 2 dzieci w rodzinie (niezależnie od wieku starszego dziecka!)
- rodzic jest obywatelem Polskim lub obcokrajowcem posiadającym prawo do świadczeń socjalnych w RP
- zamieszkiwanie z dziećmi w Polsce (patrz wyjątki poniżej)
- złożenie odpowiednio wypełnionego wniosku w terminie
- drugie (lub kolejne) dziecko w wieku od ukończenia 12-go miesiąca życia do ukończenia 35-go miesiąca życia
Pytania i odpowiedzi
Poniżej opis najczęstszych wątpliwości w zakresie przyznawania świadczenia.
Co jeżeli pierwsze dziecko jest już dorosłe?
Wiek pierwszego dziecka nie ma żadnego wpływu na świadczenie dla kolejnego dziecka. Pierwsze dziecko może być pełnoletnie. Analizowany jest jedynie wiek kolejnego dziecka, tj. dziecka na które jest wypłacane świadczenie.
Zamieszkanie za granicą
Zamieszkanie za granicą części lub całości rodziny jest skomplikowanym przypadkiem, który spędza sen z powiek nie tylko wnioskodawcom ale i rozpatrującym wnioski urzędom. Kluczowy jest tutaj system koordynacji zależny od podleganiu ustawodawstwu polskiemu w zakresie świadczeń społecznych. Wskazówką może być posiadanie przez mieszkającego za granicą rodzica specjalnego zaświadczenia – dokumentu A1 wystawionego przez polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który to dokument potwierdza podleganiu ustawodawstwu polskiemu w sprawach zabezpieczenia społecznego.
Poniżej przedstawimy różne przykłady zastosowania systemu koordynacji do świadczenia Rodzinny Kapitał Opiekuńczy.
Jeden rodzic w Polsce i jeden za granicą
Jeżeli jeden z rodziców mieszka za granicą, a drugi wraz z dziećmi w Polsce, wtedy świadczenie zostanie przyznane rodzicowi mieszkającemu w Polsce.
Cała rodzina mieszka za granicą
Jeżeli cala rodzina (rodzice i dzieci) mieszkają za granicą i nie mają pracy w podmiocie na terenie Polski, świadczenie nie przysługuje, nawet jeżeli członkowie rodziny maja meldunek na terenie Polski!
„W takiej sprawie nie będą miały zastosowania przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a rodzina podlegać będzie ustawodawstwu państwa zamieszkania. Prawo do Kapitału Opiekuńczego nie przysługuje wyłącznie z tytułu obywatelstwa czy posiadanego w Polsce miejsca zameldowania.”
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. Rodzic pracuje za granicą – i co teraz? – Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
Jeżeli nawet cała rodzina mieszka za granicą, ale choć jeden z rodziców jest związany pracą z podmiotem polskim, wtedy świadczenie powinno zostać przyznane. Taki przypadek występuje, jeżeli np. osoba jest oddelegowana przez polskiego pracodawcę do pracy poza granicami Polski. Może to być polski urzędnik oddelegowany do instytucji międzynarodowych lub pracownik zatrudniony przez polskiego przedsiębiorcę do wykonywania pracy poza granicami.
Zaznaczmy, że aby otrzymać świadczenie, to podmiot zatrudniający ma być polski, a praca na jego rzecz może być wykonywana przez rodzica poza terenem Polski. Mówiąc krótko trzeba być zatrudnionym przez polskiego pracodawcę.
Podstawa prawna świadczenia
Treść ustawy o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym można pobrać, między innymi, ze strony Ministerstwa Rodziny i Spraw Społecznych: Ustawa o rodzinnym kapitale opiekuńczym – Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
Świadczenie Rodzina 500 +
Uwaga, nastąpiła zmiana organu przyznającego Świadczenie Rodzina 500 + i obecnie jest nim Zakład Ubezpieczeń społecznych!
Opis świadczenia 500 +
W ramach świadczenia 500 + przysługuje 500 PLN miesięcznie na każde dziecko w wieku do ukończenia 18 lat. Nie istnieje kryterium dochodowe.
„Prawo do świadczenia wychowawczego jest ustalane na roczny okres świadczeniowy trwający od 1 czerwca do 31 maja następnego roku kalendarzowego.”
Kiedy przysługuje
- co najmniej jedno dziecko w rodzine
- zlozenie prawidlowo wypelnionego wniosku do ZUS
Pytania i odpowiedzi
Czy przysługuje jeżeli dziecko mieszka za granicą Polski?
Dla osób zamieszkujących poza granicami sprawa się komplikuje – patrz punkt dotyczący RKO. Czasami urzędy wymagają udowodnienia, że miejsce zamieszkania wnioskodawcy znajduje się w Polsce. W przypadku krótkich pobytów za granicą nie jest to trudne, jako że zgodnie z kodeksem cywilnym miejsce zamieszkania, to miejscowość, w której osoba fizyczna przebywa z zamiarem stałego pobytu. Dlatego też, zgodnie z orzecznictwem, czasowe pobyty za granicą związane z oddelegowaniem czy turystyką nie powinny być uznawane za brak miejsca zamieszkania na terenie Polski.
Co zrobić jeżeli otrzymam odmowę przyznania świadczenia?
Odmowa przyznania świadczenia powinna być wydana w formie decyzji administracyjnej. Należy się dokładnie zapoznać z jej treścią. Powinny być tam podane przyczyny odmowy, podstawy prawne oraz tryb odwoławczy.
Należy przeanalizować otrzymaną decyzję i jeżeli nie zgadzamy się z jej zasadnością, złożyć odwołanie zgodnie z trybem opisanym w decyzji. Pamiętajmy o dopilnowaniu terminów na odwołanie!
Decyzje wydawane przez Urząd Gminy podlegały odwołaniu do Samorządowego Kolegium Odwoławczego.
Podstawa prawna świadczenia
Podstawy prawne – ustawy i rozporządzenia można pobrać pod poniższym linkiem:
Wykaz aktów prawnych – Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
Świadczenie Dobry Start, czyli 300 PLN na tzw. wyprawkę szkolną
Opis świadczenia
Świadczenie polega na corocznym wsparciu w wysokości 300 zł dla każdego ucznia rozpoczynającego rok szkolny.
Kiedy przysługuje świadczenie?
Przysługuje po spełnieniu łącznie następujących warunków:
- dziecko uczęszczające do szkoły (nie na studia!)
- do ukończenia 20 lat (lub 24 w przypadku niepełnosprawności dziecka)
- złożenie prawidłowo wypełnionego wniosku (tylko droga elektroniczna!)
Podstawę prawną – rozporządzenia można pobrać miedzy innymi ze stron Ministerstwa Rodziny i Spraw Społecznych: Akty prawne dot. rządowego programu Dobry start – Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
Jak złożyć wniosek o świadczenia finansowe na dziecko?
Wnioski o świadczenia finansowe na dziecko opisane w tym artykule można składać poprzez:
- Portal Emp@tia MRiPS
- PUE ZUS
- Bankowość elektroniczną
Co warto zrobić z otrzymanymi świadczeniami finansowymi na dziecko?
Otrzymane świadczenia finansowe na dziecko można oczywiście wydać na bieżące potrzeby dziecka, jednak niektórzy pragną zabezpieczyć przyszłe wydatki dziecka oszczędzając i inwestując otrzymane przelewy. Dlatego też zachęcamy do przeczytania o finansach dla dzieci i różnych propozycjach na takie inwestycje w artykule: Sprytne finanse dziecka – Przyszłość dziecka jest w rękach rodzica (pomocnikrodzica.pl)
Jeżeli macie jakiekolwiek pytania dotyczące świadczeń na dzieci, piszcie w komentarzach! Będziemy starali się pomagać rozwiać wasze wątpliwości.