Dużo się pisze i mówi o zdrowym, optymalnym odżywianiu dzieci. Zdrowa dieta dziecka, dużo witamin, regularne posiłki… Czy to wystarczy aby dziecko zdrowo się rozwijało? Nie tylko to co je dziecko jest ważne, ale także to czego powinno unikać – istotna jest także eliminacja produktów które są szkodliwe dla młodych organizmów. W tym artykule opiszemy jakie produkty ograniczać, a jakich najlepiej całkowicie unikać.
Jakie jedzenie powinny dzieci ograniczać?
Dzieci powinny spożywać zdrowe i zrównoważone posiłki, unikając nadmiaru niezdrowych produktów spożywczych. Oto lista rzeczy, których dzieci nie powinny jeść w nadmiarze:
Żywność wysoko-przetworzona
Dzieci powinny spożywać taką żywność jak najrzadziej.
Produkty żywnościowe przetworzone często zawierają nadmierne ilości soli, cukru i tłuszczu. Nadmiar tych składników może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i choroby sercowo-naczyniowe. Ponadto często stosowane są środki konserwujące i inne dodatki, które mogą być szkodliwe dla młodego organizmu.
Konserwanty
Nie wszystkie konserwanty są szkodliwe, ale niektóre mogą wywoływać negatywne reakcje zdrowotne, , zwłaszcza u tych osób, które są nadwrażliwe na te substancje.
Poniżej lista przykładowych konserwantów których spożycie należy limitować lub eliminować u dzieci:
Siarczyny (E220-E228)
Siarczyny to substancje konserwujące, które są często używane w żywności, zwłaszcza w produktach spożywczych, takich jak suszone owoce, przetwory warzywne, wina, piwo i niektóre przetworzone produkty. U niektórych osób mogą one wywoływać reakcje alergiczne.
Azotyny i azotany
Azotyny i azotany, takie jak azotan sodu (E251), azotan potasu (E252) i azotyn sodu (E 250) są substancjami dodawanymi do niektórych produktów mięsnych i wędlin w celu przedłużenia ich trwałości poprzez hamowanie rozwoju bakterii Clostridium botulinum, która może powodować zatrucie pokarmowe toksyną botulinową. Jednak istnieje wiele debat i kontrowersji wokół potencjalnej szkodliwości azotynów. Oto kilka kwestii, które są poddawane dyskusji:
- Generowanie nitrozamin. Azotyny mogą reagować z aminami organicznymi w produktach mięsnych, tworząc substancje zwane nitrozaminami. Niektóre nitrozaminy są substancjami kancerogennymi i zwiększają ryzyko rozwoju raka, zwłaszcza w dłuższej perspektywie czasowej.
- Reakcje alergiczne. Niektóre osoby mogą być nadwrażliwe na azotyny i doświadczać reakcji alergicznych po spożyciu produktów zawierających te substancje. Objawy te mogą obejmować bóle głowy, nudności, pokrzywkę i inne objawy alergiczne.
- Potencjalny wpływ na zdrowie serca. Istnieją badania sugerujące, że spożywanie dużej ilości produktów mięsnych zawierających azotyny może być związane z wyższym ryzykiem chorób serca. Azotany mogą przekształcać się w substancje, które wpływają na naczynia krwionośne i ciśnienie krwi.
Warto podkreślić, że dostępne dowody nie są jednoznaczne, a kontrowersje wokół szkodliwości azotynów nadal trwają. Jest to wystarczający powód, aby w miarę możliwości zredukować ilość produktów zawierających te substancje przez nasze dzieci… Zaznaczyć należy, że azotyn sodu nie może być w ogóle stosowany w żywieniu niemowląt do 6 miesiąca życia.
Organizacje zdrowia publicznego, takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia (EFSA), ustalają poziomy bezpiecznego spożycia azotynów, aby ograniczyć ryzyko potencjalnych negatywnych skutków zdrowotnych. W 2023 roku obniżono w UE limity w odniesieniu do dodatków do żywności: azotyny (E 249–250) i azotany (E 251–252): patrz rozporządzenie UE.
Benzoesany
Benzoesany, takie jak kwas benzoesowy i jego sole, są stosowane jako konserwanty w wielu produktach spożywczych, aby przedłużyć ich trwałość i zapobiec wzrostowi bakterii i grzybów. Jednak istnieją pewne obawy dotyczące szkodliwości benzoesanów w żywności. Oto kilka kwestii, które są poddawane debacie i badaniom:
- Reakcje alergiczne. Niektóre osoby mogą być nadwrażliwe na benzoesany i doświadczać reakcji alergicznych po spożyciu produktów zawierających te substancje. Objawy te mogą obejmować bóle głowy, nudności, pokrzywkę i inne objawy alergiczne.
- Potencjał kancerogenny. Badania na zwierzętach sugerują, że duże dawki benzoesanów mogą wpływać na organizm w sposób, który jest związany z ryzykiem rozwoju raka. Jednak dowody te nie są jednoznaczne, a związek między benzoesanami a rakiem u ludzi jest nadal przedmiotem badań.
- Potencjał wpływu na zdrowie serca. Istnieją badania sugerujące, że pewne konserwanty, w tym benzoesany, mogą wpływać na naczynia krwionośne i ciśnienie krwi, co jest związane z ryzykiem chorób serca.
Jakie konserwanty?
Wydaje się że najbardziej bezpiecznymi konserwantami, ze względu na niską toksyczność są te naturalne: ocet i sól. Oczywiście wszystko zależy od dawki i nie należy przekraczać limitów spożycia także tych substancji. Trzeba zwrócić uwagę, ze sól może być zawarta w różnych potrawach i spożycie dzienne należy szacować na podstawie całkowitej konsumpcji.
Słodziki
Słodziki sztuczne, których warto unikać w diecie dzieci to: aspartam (E-951), acesulfam K (E950), cyklaminiany (E-52), sacharyny (E-954), sukraloza (E-955), taumatyna (E-957), neohesperydyna (E-959), noetam (E-961) i sól aspartamu i acesulfamu (E-962).
Dowody na szkodliwość słodzików dla dzieci są nadal przedmiotem badań i kontrowersji, ale istnieją pewne obawy i kwestie, które są podnoszone w kontekście potencjalnych skutków ubocznych. Oto niektóre z tych obaw:
- Wpływ na apetyt i preferencje smakowe. Istnieje obawa, że regularne spożywanie słodzików może wpłynąć na apetyt dzieci i preferencje smakowe. Dzieci, które przyzwyczajają się do intensywnie słodkiego smaku dostarczanego przez słodziki, mogą mniej chętnie sięgać po produkty o naturalnym smaku, takie jak owoce i warzywa.
- Ryzyko nadwagi i otyłości. Badania sugerują, że dzieci spożywające słodziki mogą mieć tendencję do kompensowania kalorii, spożywając więcej żywności ogólnie. To może prowadzić do nadmiernego spożycia kalorii i zwiększonego ryzyka nadwagi i otyłości.
- Wpływ na mikroflorę jelitową. Istnieją badania sugerujące, że niektóre słodziki mogą wpływać na mikroflorę jelitową dzieci. Zdrowa mikroflora jelitowa odgrywa kluczową rolę w zdrowiu przewodu pokarmowego i układu odpornościowego.
- Istnieją badania sugerujące, że niektóre słodziki, w tym sukraloza, mogą wpływać na funkcje metaboliczne, takie jak glikemia i insulinooporność. Długotrwały wpływ tych zmian na zdrowie dzieci nie jest jednak w pełni zrozumiany i nadal jest przedmiotem badań. Część doniesień mówiła także o negatywnym wpływie nadmiernej konsumpcji sukralozy na wzrost u dzieci.
- Ryzyko reakcji alergicznych. Niektóre dzieci mogą być nadwrażliwe na niektóre słodziki i doświadczać reakcji alergicznych, takich jak pokrzywka, bóle głowy czy nudności.
Warto śledzić najnowsze doniesienia z badań naukowych i weryfikować niezależność i jakość tych badań, gdyż badania na temat szkodliwości słodzików nadal trwają.
Słodycze
Cukry dodane w postaci słodyczy, ciastek, lodów, napojów gazowanych i innych słodzonych produktów mogą prowadzić do nadmiernego przybierania na wadze i innych problemów zdrowotnych. Negatywny wpływ nadmiaru konsumpcji cukru jest powszechnie znany, warto jedynie dodać, że u dzieci ten negatywny wpływ jest szczególnie silny.
Słodzone napoje
Słodzone napoje gazowane są pełne cukru oraz pustych kalorii. Dzieci powinny unikać ich i zamiast nich najlepiej pić wodę. Widać obecnie powracającą modę na picie wody i w lepszych szkołach dostępne są nawet specjalne dystrybutory z pitną wodą.
Napoje słodzone mają natychmiastowy zły wpływ poprzez nadmierną konsumpcję cukru lub syntetycznych substancji słodzących oraz długofalowo poprzez zmianę preferencji smaku dziecka, powodującą zwiększoną preferencję słodkiego smaku. Prowadzi to często do otyłości i innych poważnych problemów zdrowotnych.
Produkty alergiczne
Produkty spożywcze, które mogą powodować alergie. Jeśli dziecko ma alergię na określone produkty, takie jak orzechy, mleko, soję, gluten itp., to oczywiście powinno ich unikać.
Czekolada
Czekolada jest produktem zdrowym, jeżeli nie zawiera zbyt dużo cukru lub słodzików. Niestety najzdrowszy rodzaj czyli gorzka czekolada nie jest zbyt lubiana przez dzieci. Warto limitować ilość zjadanej czekolady, także dlatego że jej nadmiar może spowodować zatwardzenie.
Czekolada spożyta zbyt późno w ciągu dnia nie sprzyja zasypianiu i snu dobrej jakości. Jak zadbać o dobry sen możecie przeczytać w naszym wpisie: Zdrowy sen dziecka – Przyszłość dziecka jest w rękach rodzica (pomocnikrodzica.pl)
Podobnie picie herbaty czarnej czy zielonej pod koniec dnia może wpływac na zasypianie dziecka. Warto zaproponować zastępczo napary owocowe, kompot lub wodę.
Czego dzieci nie mogą spożywać?
Są produkty spożywcze, których dzieci powinny unikać całkowicie, takie jak alkohol, kofeina,
Alkohol
Wydaje się ze w dzisiejszych czasach jest to prawda oczywista, że dzieci nie mogą spożywać alkoholu, ale doniesienia medialne wskazują, że ciągle jeszcze trzeba o tym mówić. Dzieci i kobiety w ciąży nie mogą spożywać nawet małych ilości alkoholu!
Napoje energetyczne
Napoje energetyczne zawierają dużą ilość kofeiny i cukru, co może negatywnie wpływać na zdrowie dzieci. Z całą pewnością nie sprzyjają koncentracji dziecka. Nie powinny być spożywane przez dzieci.
Dzieci nie powinny pić napojów energetycznych z kilku ważnych powodów:
- Wysoka zawartość kofeiny. Napoje energetyczne często zawierają znaczne ilości kofeiny, czasem znacznie przekraczające ilości bezpieczne dla dzieci. Dzieci są bardziej wrażliwe na kofeinę niż dorośli, co może prowadzić do niepożądanych efektów ubocznych, takich jak zaburzenia snu, nadpobudliwość, bóle głowy czy problemy z koncentracją.
- Wysoka zawartość cukru. Wiele napojów energetycznych zawiera dużą ilość cukru. Spożycie nadmiaru cukru może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak otyłość, próchnica, a także zmiany poziomu cukru we krwi.
- Brak składników odżywczych. Napoje energetyczne dostarczają dużą ilość kalorii z kofeiną i cukrem, ale zazwyczaj nie zawierają składników odżywczych, takich jak witaminy, minerały czy błonnik. To oznacza, że nie dostarczają wartości odżywczej potrzebnej do zdrowego wzrostu i rozwoju dzieci.
- Możliwość nadużycia i uzależnienia. Napoje energetyczne mogą stać się uzależniające, a nadużywanie ich przez dzieci może prowadzić do problemów związanych z uzależnieniem od kofeiny.
- Skutki zdrowotne. Niektóre przypadki hospitalizacji i poważnych problemów zdrowotnych u dzieci były skorelowane z nadmiernym spożyciem napojów energetycznych. To dodatkowy dowód, że są one niebezpieczne dla dzieci.
- Interakcje z lekami. Napoje energetyczne mogą oddziaływać z niektórymi lekami lub innymi substancjami, co może być niebezpieczne dla zdrowia dzieci.
Co można zrobić – co w zamian?
Na zakończeni kilka tipów praktycznych:
- Własnoręcznie przyrządzone posiłki zamiast wędlin. Przykładowo cienko pokrojona, pieczona w domu karkówka, czy gotowane ozorki mogą zastąpić kupną wędlinę, a nie zawierają konserwantów, więc będą zdrowsze dla dziecka. Jeżeli nie możemy sobie pozwolić na znalezienie czasu na takie gotowanie codziennie, to nawet co jakiś czas takie jedzenie wpłynie pozytywnie na zdrowie naszych dzieci.
- Woda zamiast słodkich napojów.
- Warzywa i owoce do szkoły, zamiast batoników
- Uświadamianie dzieci, jakie korzyści będą miały jak kupią zdrowszy produkt
- wspieranie dzieci w wysokiej pewności siebie, żeby umiały odmówić, kiedy zostaną poczęstowane produktem, którego nie powinny spożywać, np. alkoholem.
Trendy się zmieniają…
Zdrowe żywienie dzieci to złożony temat, ale zawsze warto być świadomym zawartości i składu produktów spożywczych, które spożywamy. Podejmiemy wtedy decyzję jako konsument świadomie… Czytajmy etykiety kupowanych produktów!
Dobrym podejściem jest promowanie zdrowych nawyków żywieniowych i edukacja dzieci o tym, jakie produkty są dobre dla ich zdrowia. Warto też pamiętać, że każde dziecko jest inne, więc ważne jest dostosowanie diety do jego indywidualnych potrzeb i preferencji żywieniowych. Jeśli masz pytania dotyczące konkretnej diety dla dziecka, warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.