Podstawy finansów dziecka.
Jakiś czas po narodzinach dziecka pojawia się pytanie: jak zabezpieczyć bezpieczeństwo finansowe nowego członka rodziny? Często z różnych okazji członkowie rodziny obdarowują dziecko prezentami. Niekiedy podarkiem są pieniądze. Potęguje to myśli o tym jak najlepiej dla dziecka zadbać o jego przyszłość finansową. Finanse dziecka mają duże znaczenie dla jego przyszłości, zatem warto wcześnie o nie zadbać.
Przyszłość finansowa naszego dziecka zależy od kilku czynników. Najważniejsze są następujące:
- stosunek, jaki do pieniędzy będzie miało dziecko
- edukacja finansowa dziecka
- kapitał, który zgromadzimy dla dziecka
Kapitał bez wiedzy o zarządzaniu finansami potrafi bardzo szybko stopnieć. Wszyscy znamy medialne historie o szczęśliwcach, którzy wygrali bardzo duże pieniądze w grach losowych i po kilku latach zostali z niczym, bo nie umieli zarządzić nagle pojawiającym się majątkiem. Z kolei wiedza bez kapitału, choć najmniejszego, wymaga dużo więcej czasu na zarobienie majątku. Jednak należy podkreślić, że to wiedza jest ważniejsza niż kapitał początkowy!
Wiedza finansowa i umiejętności jej zastosowania przez dzieci
Dziecko już od najmłodszych lat może się uczyć zarządzana pieniędzmi. I de facto każde dziecko się uczy, tylko często niewłaściwie. Co mam na myśli? Dzieci czasem dostają w prezencie pieniądze z różnych okazji, typu urodziny, imieniny, komunia święta, itp. Przekazanie tych kwot dziecku powoduje, że w zależności od podejścia rodziców, dziecko nabiera różne nawyki związane z zarządzaniem pieniędzmi. Jeżeli rodzice pozostawią wolny wybór dziecku, to uczy się ono podejmowania decyzji finansowych (np. zakup zabawki, lodów, oszczędzanie) i ponoszenie konsekwencji tych decyzji (np. zagubienie pieniędzy przez roztargnienie lub zgromadzenie większych oszczędności). Prędzej czy później przychodzi refleksja.
Jeżeli rodzice wspomogą dziecko, w podejmowaniu przemyślanych decyzji, np. tłumacząc, że można pieniądze oszczędzać, inwestować i wydawać na mądre potrzeby, taka refleksja przychodzi wcześniej i dziecko jest pozytywnie zmotywowane własnymi działaniami. Jeżeli dziecko jest zostawione z decyzjami finansowymi samo, refleksja może przyjść dopiero w dorosłości – „miałem tyle pieniędzy, teraz chciałbym sobie kupić mieszkanie, a nie mam nic, bo wszystko wydałem na tzw. głupoty”. Pojawić się może rozgoryczenie i nawet żal do rodziców.
Jak praktycznie uczyć dziecko o finansach – artykuł wkrótce…
Kapitał na przyszłość dziecka
Systematyczne oszczędzanie i inwestowanie nawet małych kwot przez dłuższy okres czasu (a taka jest perspektywa dzieciństwa) może być bardzo efektywnym działaniem. Naszym sprzymierzeńcem jest tzw. procent składany, a wrogiem inflacja.
Procent składany to ósmy cud świata. Ci, którzy go rozumieją, zarabiają na nim. Ci, którzy nie rozumieją, muszą go zapłacić. A Einstein
W uproszczeniu procent składany polega na naliczaniu oprocentowania nie tylko od kapitału, ale także od pojawiających się (skapitalizowanych) odsetek. Jak efekt kuli śnieżnej powoduje to narastanie zysku, które w długim terminie prowadzi do spektakularnych efektów. Policzenie jaka kwota będzie do dyspozycji po określonym czasie przy założonym procencie zysków umożliwia przydatny kalkulator na stronie:
https://czytosieoplaca.pl/procent-skladany.html
Warto zwrócić uwagę, że na wynik bardzo silnie wpływa stawka oprocentowania i długość trwania inwestycji! Dlatego właśnie warto zacząć ją jak najwcześniej. Przeczytałem kiedyś na jakimś blogu, że rodzice zdecydowali odkładać dla dziecka pieniądze z programu 500 plus. Czy to dobry pomysł?
O jakiej kwocie mówimy?
Przez 18 lat z programu 500+ dziecko otrzyma: 12 x 18 x 500 = 108 000 pln.
Gdyby trzymać te pieniądze w szufladzie to taką nominalnie kwotą dziecko będzie dysponować. Oczywiście przez 18 lat inflacja na pewno zmniejszy siłę nabywczą tych pieniędzy. Trudno mówić jak bardzo, bo nie przewidzimy inflacji na okres następnych 18 lat, ale można stwierdzić, że na pewno połowę wartości zniszczy inflacja. Albo nawet dużo więcej. Dlatego też można rozważyć inwestowanie oszczędzanych pieniędzy, bo ma to olbrzymi wpływ na przyszłe finanse dziecka.
Inwestycje dla przyszłości finansowej dziecka
Jak można inwestować z myślą o przyszłość dziecka? Do wyboru mamy między innymi następujące formy:
- konto oszczędnościowe
- lokata terminowa
- obligacje skarbowe polskie
- obligacje skarbowe amerykańskie
- akcje dobrych spółek giełdowych
- instrumenty pochodne notowane na giełdzie
- kupno i wynajem nieruchomości
- inwestycja w wiedzę dziecka…
Zaznaczam, że nie jestem zawodowym doradcą finansowym i nie należy traktować tego artykułu jako doradztwa inwestycyjnego. Jest to raczej zbiór przemyśleń, który może pomóc wam w znalezieniu najlepszego rozwiązania i uniknięcia pułapek, o których może nie wszyscy wiedzą.
Konto oszczędnościowe
Konto oszczędnościowe to najprostsza i najbardziej płynna forma oszczędzania. Jednocześnie najczęściej oferowane odsetki są najniższe. W obecnym czasie, w 2021 roku konta oszczędnościowe w Polsce zapewniają pewną stratę oferując odsetki rzędu 1/10 inflacji…
W okresach kiedy odsetki z konta oszczędnościowego przewyższają inflacje, jest to dość bezpieczna forma lokaty kapitału, jeżeli nie przekraczamy kwot gwarantowanych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Zawsze sprawdź, czy twoja instytucja finansowa jest objęta gwarancjami BFG i do jakiej kwoty!
Lokata terminowa
Lokata terminowa jest produktem finansowym bardzo zbliżonym do konta oszczędnościowego, z tą różnicą, że środki są blokowane na określony z góry okres (który może być automatycznie odnawiany). Wypłata przed terminem umownym może powodować utratę całości odsetek.
Obligacje skarbowe polskie
Obligacje skarbowe są obligacjami gwarantowanymi przez skarb państwa (w odróżnieniu od obligacji korporacyjnych). Są rodzajem pożyczki od kupującego obligacje dla skarbu państwa. Są dość bezpieczną formą inwestowania, gdyż to państwo gwarantuje ich wykup. Zatem od kondycji państwa zależy pewność ich wykupu (oczywiście np. obligacje amerykańskie są bardziej pewne niż obligacje jakiegoś niestabilnego kraju o upadającej gospodarce). Można zakupić następujące polskie obligacje skarbowe:
- 3 miesięczne OTS
- 2 letnie DOS
- 3 letnie TOS
- 4 letnie COI
- 6 rodzinne ROS
- 10 letnie EDO
- 12 rodzinne ROD
Bardzo ważne jest, że jedynie obligacje 4 letnie i o dłuższej zapadalności (czyli 4, 6, 10 i 12 letnie) oferują odsetki zależne od inflacji. Uwaga! Nie znaczy to, że zawsze zabezpieczamy się w ten sposób przed inflacją, jak wiele osób uważa! System obliczania inflacji do indeksowania oprocentowania jest bowiem tak skonstruowany, że uwzględnia inflacje z poprzedniego roku, co powoduje, że przy szybko rosnącej inflacji obligacje indeksowane inflacją nie zabezpieczają przed stratą wartości spowodowanej przez inflacje!
Obligacje nieindeksowane inflacją, w 2021 roku gwarantują stratę, pogłębianą dodatkowo opodatkowaniem otrzymanego oprocentowania (trudno go nazwać zyskiem, skoro jest niższy niż inflacja…).
Warto monitorować szczególnie obligacje rodzinne, które mają podwyższone oprocentowanie, a można je kupić do limitu otrzymanego świadczenia 500 +.
Skarbowe obligacje amerykańskie
Amerykańskie obligacje skarbowe to wyższa szkoła jazdy. Koniecznie należy wziąć pod uwagę kwestie podatkowe i jurysdykcyjne. Część podatku może być płatna w USA i nie do odzyskania dla rezydenta Polskiego. Nie jestem specjalistą w tym zakresie i zachęcam do konsultacji z zawodowym doradcą podatkowym.
Akcje dobrych spółek giełdowych
Ponownie wyższa szkoła jazdy. Zdecydowanie bardziej ryzykowna niż obligacje i jednocześnie potencjalnie mogąca przynieść większe stopy zwrotu. Zdecydowanie niezalecana dla osób które nie znają się na giełdzie i nie wiedzą w co inwestują. Jako przestrogę i wskazówkę dodam, że ogromna większość inwestorów traci na giełdzie… Zdecydowanie przed inwestycją dla dziecka na giełdzie konieczny jest etap solidnej edukacji ekonomicznej!
Giełdowe instrumenty pochodne
Spośród giełdowych instrumentów pochodnych do naszych celów rozważyć można głównie ETFy i REITy. Jak wszystkie instrumenty finansowe zalecane tylko dla osób z odpowiednią wiedzą finansową.
ETF
ETF jest instrumentem odwzorowującym dany indeks, np. WIG 20 czyli 20 największych spółek warszawskiej giełdy. Zamiast kupować pojedyncze spółki w odpowiednich proporcjach kupujemy po prostu ETF.
REIT
REIT (Real Estate Investment Trust) jest funduszem inwestującym w nieruchomości. Mogą wypłacać część zysku w postaci dywidendy. Jest swego rodzaju alternatywą dla samodzielnego zakupu nieruchomości.
Zaletami są między innymi:
- brak dodatkowych zajęć związanych z opieką nad nieruchomością i szukaniem najemcy
- dużo większa płynność niż zwykłej nieruchomości (można łatwiej kupić i sprzedać)
- niski próg wejścia (można zainwestować małą kwotę)
Wadami są między innymi:
- nie jesteśmy właścicielem nieruchomości
- jurysdykcja ETF może być dla nas egzotyczna
- możliwość bankructwa ETF
Kupno i wynajem nieruchomości dla dzieci
Kupno nieruchomości z myślą o wynajmie zarobkowym jest inwestycją długoterminową i o zmniejszonej płynności, w porównaniu do lokat terminowych czy obligacji.
Najważniejszymi parametrami, które trzeba rozważyć podczas decyzji o takiej formy inwestycji są:
- lokalizacja nieruchomości
- sposób finansowania
- cena nieruchomości
- możliwości zarządzania nieruchomością
- stan nieruchomości
Nieruchomości nie kupuje się w szczycie bańki spekulacyjnej! Owczy pęd jest tutaj szczególnie zgubny.
Inwestycja w wiedzę dziecka
Czasami może się wydawać, że edukacja to jedynie koszt a nie inwestycja. W odpowiedzi na taki zarzut zacytuję jednego z największych żyjących inwestorów, Warrena Buffetta:
Inwestowanie w siebie to chyba najlepsza inwestycja. Zwiększasz swoje możliwości, poprawiasz swoje umiejętności, stajesz się lepszy i nikt nie może ci tego odebrać, nie może tego opodatkować. W. Buffett
Optymalizacja podatkowa
W polskim systemie prawnym zyski kapitałowe są opodatkowane stawką 19 %. To znaczy, że jeżeli zarabiamy na lokowaniu naszych pieniędzy np.: na kontach oszczędnościowych, lokatach bankowych czy obligacjach, to nasz zysk jest zmniejszany o podatek. Ma to ogromne znaczenie dla finansów dziecka przy inwestowaniu długoterminowym. Czy da się uniknąć lub odroczyć podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki). Tak, są metody optymalizacji tego podatku, ale mają dość istotne ograniczenia. W Polsce wprowadzono dwa rozwiązania oszczędzania na emeryturę, które umożliwiają niepłacenie „podatku Belki” – IKE oraz IKZE.
IKE /IKZE
IKE to Indywidualne Konto Emerytalne. IKZE to Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. Oszczędzając w ich ramach, jeżeli spełnimy określone warunki, to podatku Belki nie zapłacimy lub zapłacimy go później.
Skoro są to rozwiązania na emeryturę to dlaczego piszemy o nich w artykule o oszczędzaniu dla dzieci? Dlatego, że możemy IKE i IKZE wykorzystać. Pomimo, że może je założyć jedynie osoba mająca co najmniej 16 lat i uzyskująca dochody z pracy. Otóż jeżeli rodzice założą IKE lub IKZE i wpłacają określoną sumę pieniędzy, które wypłacą w odpowiednim wieku po przejściu na emeryturę, to takie oszczędzanie korzysta ze zwolnienia podatkowego. Po wypłacie mogą przekazać takie pieniądze darowizną dziecku. Pamiętajmy o wypełnieniu wszystkich obowiązków skarbowych związanych z darowizną!
Kiedy to ma sens?
Warto wziąć pod uwagę ryzyko prawne, tzn. możliwość, że przez okres oszczędzania w ramach IKE / IKZE zmienią się przepisy na niekorzystne. Warto monitorować projekty zmian w tym zakresie i przemyśleć strategię wyjścia w takim przypadku. Zwrócę uwagę, że czasem nawet pomimo konieczności zapłaty podatku takie wyjście z IKE / IKZE może nie oznaczać straty w porównaniu do osoby która nie zakładała IKE /IKZE. Działać tu może bowiem system odroczonego podatku. Oznacza on w skrócie, że obracamy zyskami, legalnie odraczając zapłatę od nich podatku. Po określonym czasie płacimy należny podatek, ale zyski z inwestowania tego podatku podczas odroczenia zostają dla nas (oczywiście po ich opodatkowaniu jeżeli jest wymagane). Pamiętajmy zawsze sprawdzić aktualny stan przepisów skarbowych!
Czy oszczędność jest na tyle istotna, że warto stosować takie rozwiązanie?
Policzmy 2 przykładowe scenariusze dla inwestowania w ramach IKE. Dla obydwu wariantów zakładamy inwestowanie 500 PLN miesięcznie przez 18 lat, 10% zysku rocznie, kapitalizacja zysku roczna i roczne naliczanie podatku.
Scenariusz pierwszy z podatkiem daje nam wynik końcowy: 236 855,00 zł.
Scenariusz drugi, bez podatku daje nam wynik końcowy: 288 414,80 zł.
Jak widać różnica wynosi: 51 559,8 PLN i jest to prawie 47% wpłaconych przez cały ten okres środków (108 tysięcy PLN)!
Linki do rządowych stron o IKE / IKZE
Zaznaczam, że nie jestem doradcą finansowym i opisane na tej stronie informacje nie maja charakteru doradztwa finansowego, a mają za cel jedynie pobudzenie do przemyślenia możliwości zadbania o przyszłość finansową dziecka!