Czy oglądanie telewizji przez dzieci to jest zawsze zło konieczne? Telewizja to tylko uspokajacz, narzędzie do zajęcia czasu dzieci gdy dorosły potrzebuje chwili spokoju, czy także narzędzie edukacyjne? A może oglądanie telewizji szkodzi dziecku?
Większość opisanych treści w tym wpisie dotyczy zarówno oglądania materiałów w telewizji jak i w innych podobnych mediach, jak Internet, DVD, zatem wskazówki dotyczą zarówno telewizorów jak i tabletów, smartphoneów itp.
Czy zakazać dziecku całkiem oglądać telewizję?
Dzieci lubią spędzać czas przed telewizorem. Wielu rodziców martwi się, że dzieci oglądają za dużo telewizji. Czy oglądanie telewizji jest dobre czy złe dla dzieci?
Telewizja jest narzędziem. I jak każde narzędzie trudno mu przyznawać oceny moralne, czyli czy jest dobre czy złe. To człowiek używający narzędzie może robić z niego dobry lub zły użytek.
Najważniejsze jest wzięcie pod uwagę:
- co dziecko ogląda
- ile czasu dziecko ogląda
- kiedy dziecko ogląda telewizję
- co chcemy uzyskać oglądaniem (rozrywkę, naukę, chwilę ciszy i spokoju, nic?)
Co dziecko ogląda w telewizji i w Internecie
Najważniejsze jest zweryfikowanie i ocenienie, jakie treści dziecko ogląda w telewizji, w Internecie czy na DVD (a także w grach komputerowych). Co do zasady wszystkie treści oznaczone przez producenta lub dystrybutora jako przeznaczone dla starszej kategorii wiekowej nie powinny być oglądane przez dziecko. Nigdy nie wiemy, kiedy pojawią się niewłaściwe treści w danym filmie czy programie. Chyba wszyscy wiedzą, jak dzieci powtarzają, np. przekleństwa, które gdzieś usłyszą. Tłumaczenie „nie mów tak, bo to brzydkie słowo” ma bardzo małą skuteczność, bo zwraca uwagę na dany zwrot i powoduje jeszcze lepsze jego zapamiętanie…
W ramach omawiania co dziecko ogląda należy rozpatrzyć oddzielnie dwie kwestie:
Czego dziecko nie powinno oglądać? – systemy klasyfikacji i zdrowy rozsądek; treści zdecydowanie niewskazane dla dzieci w określonym wieku.
Co warto, żeby dziecko oglądało? – mądre, edukacyjne, interesujące i rozwijające, wspierające dziecko treści.
Systemy oznaczeń kategorii wiekowej filmów, programów telewizyjnych i gier
Jako wskazówkę dla rodzica można sugerować się oznaczeniami:
- KRRiT – Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
- BBFC – British Board of Film Classification
- MPAA – Moving Picture Association of America
- PEGI – Pan European Games Information
Zachęcam zdecydowanie do niekierowania się wyłącznie powyższymi klasyfikacjami. Są one raczej minimalnym standardem. W zależności od wrażliwości dziecka oraz zasad, światopoglądu i sposobu wychowania dziecka należy dobrać bardziej restrykcyjne zasady limitowania dostępu do treści dla dzieci. Szczególnie jeżeli zależy nam, aby rozwijały się właściwie i mogły osiągnąć rozwój na miarę pełni swojego potencjału.
Rodzice często wpadają w pułapkę zgody na oglądanie przez dzieci wszystkich programów przeznaczonych przez producenta czy dystrybutora dla dzieci, czyli tzw. popularne bajki, czy kreskówki. Muszę przyznać, że po obejrzeniu niektórych nie mam żadnych wątpliwości, że nie nadają się one dla dzieci. Dlaczego tak uważam? Dlatego, że zdecydowanie nie chcę, żeby moje dzieci się zachowywały jak bohaterowie tych bajek. Do tej pory nie wiem, dlaczego ktoś produkuje takie ogłupiające produkcje dla dzieci i młodzieży. Co do zasady, warto obejrzeć z dzieckiem choć jeden odcinek serii, aby wyrobić sobie właściwe zdanie na temat jakości programu.
System oznaczeń programów telewizyjnych w Polsce – wg KRRiT
W Polsce obowiązuje pięciostopniowy system oznaczania programów telewizyjnych ustalony przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Programy są oznaczane kolorowym kwadratem z zaokrąglonymi rogami. Liczba w kwadracie oznacza limit wieku – stosowane są oznaczenia: 7, 12, 16 lat. Programy dla dorosłych oznaczane są czerwonym kwadratem z symbolem klucza w środku. Szczegółowy opis oznaczeń można znaleźć na stronie KRRiT pod linkiem:
Oznaczenia audycji – Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
PEGI (Pan European Games Information)
PEGI, Ogólnoeuropejski System Klasyfikacji Gier, jest nieobowiązkowym europejskim systemem klasyfikacji gier do grupy wiekowej. Ponadto informuje o rodzaju zagrożeń związanych z przyznaną kategorią i uszczegóławia rodzaj nieodpowiednich treści. Czytelność symboli jest bardzo intuicyjna. Oznaczenie wiekowe jest podane przy użyciu liczby w prostokącie. Obowiązują limity 3, 7, 12, 16 i 18 lat.
Dodatkowe oznaczenia, ukazujące rodzaj zagrożenia, są przedstawione w czarnym kwadracie i opisane oraz przedstawione symbolicznie.
Opis PEGI w języku polskim w Wikipedii:
Pan European Game Information – Wikipedia, wolna encyklopedia
Szczegółowy, angielski opis wszystkich ikonek stosowanych przez PEGI:
What do the labels mean? | Pegi Public Site
BBFC (British Board of Film Classification)
Brytyjska Rada Klasyfikacji Filmów, wprowadziła od 2019 nowe oznaczenia. Limit wiekowy jest podany w okręgu. Dodatkowa kategoria R 18 jest ujęta w kwadracie z zaokrąglonymi rogami. Istnieją także 3 kategorie ujęte w trójkątach – zielony z symbolem U oznacza dopuszczanie dla wszystkich widzów, ciemnożółte z symbolem PG zaleca się oglądanie z dzieckiem i tłumaczenie trudniejszych treści i czarny trójkąt z symbolem E oznacza produkt w trakcie klasyfikacji.
Strona polskiej wikipedi opisująca klasyfikację BBFC:
British Board of Film Classification – Wikipedia, wolna encyklopedia
Strona oryginalna w języku angielskim opisująca obecną klasyfikacje:
Age ratings and film classification | BBFC
MPAA (Moving Picture Association of America)
Amerykańskie oznaczernia materiałów filmowych:
G (general audiences) – film przeznaczony dla wszystkich widzów, bez ograniczeń wiekowych
PG (parental guidance) – sugerowane oglądanie przez opiekunów wraz z dziećmi, jako że materiał może zawierać treści, których niektórzy rodzice nie życzą sobie w filmach dla ich małych dzieci
PG-13 (parents guidance – 13) – niektóre materiały mogą być nieodpowiednie dla osób poniżej 13. roku życia (za zgodą rodziców)
R (restricted) – osoby poniżej 17 roku życia mogą oglądać film jedynie z rodzicem lub pełnoletnim opiekunem, jako że film zawiera treści przeznaczone dla dorosłych
NC-17 (no one 17 and under admitted) – film nie jest przeznaczony dla osób poniżej 18 roku życia
Strona polskiej wikipedia z informacjami o klasyfikacji:
Motion Picture Association of America – Wikipedia, wolna encyklopedia
Oryginalna strona stowarzyszenia z opisem szczegółów klasyfikacji:
Film Ratings | Motion Picture Association (motionpictures.org)
Ile czasu dziecko może oglądać telewizję?
Myślę, że jest dla wszystkich oczywiste, że dzieci nie powinny oglądać telewizji za długo. Pytanie zatem ile mogą oglądać, a ile to już jest za dużo?
Konkretnie ile dziecko może maksymalnie oglądać telewizji?
- do 2 roku życia dzieci w ogóle nie powinny oglądać telewizji, ani patrzeć na ekrany urządzeń elektronicznych
- od 2 do 5 roku życia maksymalnie 1 godzinę dziennie
- powyżej 5 roku życia można stopniowo zwiększać maksymalny czas oglądania
W starszym wieku, trudniej limitować ilość oglądanej telewizji, ale warto wziąć pod uwagę, że nadmiar może prowadzić u dzieci do:
- kłopotów z wzrokiem
- zmęczenia
- obniżenia nastroju
- braku chęci na aktywność fizyczną
- braku zainteresowania czytaniem książek
- zwiększenia szansy otyłości, chorób serca i cukrzycy
- zaburzenia snu
- opóźnionego rozwoju mowy
- pogorszeniu kontaktów z rówieśnikami
Dlatego też warto wprowadzić jakieś zasady i limity czasowe. Najlepszą metodą odganiania od telewizora jest zapewnienie innych, atrakcyjnych zajęć, najlepiej wraz z rodzicami. I przede wszystkim pamiętajmy, że dziecko się uczy obserwując nas, dorosłych…
O jakiej porze dziecko może oglądać telewizję?
Dzieci nie powinny oglądać telewizji zbyt późno. Szczegółowe uzasadnienie będzie przedstawione w artykule: dobry sen dziecka – już w przyszłym tygodniu.
Generalnie dzieci mogą oglądać telewizje najpóźniej 2 godziny przed snem.
Co chcemy osiągnąć – dlaczego dziecko ogląda telewizję?
Oglądanie bezrefleksyjne, po kolei wszystkiego, co jest w telewizji, to nawet dla dorosłych strata czasu. Warto zadać sobie proste, choć nieoczywiste pytanie: dlaczego dziecko ogląda telewizję?
Znam osobiście rodziny, w których telewizji się nie ogląda, bo nie mają oni telewizora w domu. Dodać należy, że brak telewizora nie jest spowodowany kwestiami finansowymi, albowiem są to osoby, które mogą sobie pozwolić na kupno kilku telewizorów do każdego pokoju. Być może zresztą są to rodziny dobrze sytuowane właśnie dlatego, że nie mają telewizora? Co mam na myśli? Czas spędzony przed telewizorem może być spożytkowany na inne aktywności: kreatywność, edukację, zarabianie, odpoczynek czy sen. A takie elementy zwiększają konkurencyjność i mogą zwiększać zamożność. Ale to nie treści na blog o dzieciach i rodzicielstwie…
Telewizor w pokoju dziecka to zdecydowanie zły pomysł!
Najgorszym powodem oglądania telewizji przez dzieci jest nuda. Często wtedy ogląda się wszystko „co leci” w telewizji. Oprócz powyżej wymienionych negatywnych efektów dochodzi jeszcze jeden: dziecko zmniejsza swoją kreatywność, a staje się bardziej responsywne. To duży problem w całym późniejszym dorosłym życiu… Nie należy szukać sobie zajęć poprzez bezmyślne patrzenie się w ekran…
Najlepszym powodem oglądania telewizji jest ciekawość dziecka, a najlepszym rodzajem wybranych programów jest dopasowanie ich treści do wieku i celów edukacyjnych oraz rozwojowych dziecka. Jakość i kreatywność materiałów może wspomóc edukację. Dzieje się tak szczególnie w przypadku materiałów historycznych, inżynieryjnych, biologicznych, geograficznych i przyrodniczych.
Jako przykłady warto polecić:
- Było sobie życie – serial o biologii człowieka
- programy przyrodnicze National Geographic
- Duży, większy, największy – programy o inżynierii
Generalnie warto dbać o jakość i kreatywność oglądanych materiałów.